Hệ thống điện ở bất kỳ đâu thì cũng cần Aptomat chống giật. Đây là một vật tư rất cần thiết trong tủ điện. Aptomat chống giật có nhiều loại, do nhiều thương hiệu sản xuất và nhiều công suất, số pha, số cực…
1. Aptomat chống giật là gì?
RCBO (Residual Current Circuit Overcurrent) chính là aptomat chống dòng giật với chức năng chính là dùng để ngắt dòng điện khi phát hiện ra có dòng rò và gặp sự cố về thiết bị điện. Aptomat chống giật là một thiết bị đóng cắt không thể thiếu ở bất kì hệ thống điện nào, vì nó giúp kiểm soát, rà soát những dòng điện quá tải hoặc ngắn mạch, hoặc rò rỉ điện, qua đó đưa ra quyết định đóng ngắt dòng điện hợp lý, bảo vệ dòng an toàn, chống cháy nổ trong khi sử dụng điện.
2. Có mấy loại aptomat chống giật ?
a. Có mấy loại aptomat chống giật
Aptomat chống giật được chia ra những loại cơ bản sau đây.
Cầu dao tự động chống giật dạng tép RCCB (Residual Current Circuit Breaker).
Aptomat chống giật dạng khối có bảo vệ quá tải ELCB (Earth Leakage Circuit Breaker).
Aptomat chống giật dạng tép có bảo vệ quá tải RCBO (Residual Circuit Breaker with Overcurrent protection).
b. Cách chọn aptomat chống giật
Nên ưu tiên chọn Aptomat chống giật có chức năng bảo vệ quá tải (RCBO, ELCB) thay thế aptomat thường.
Đối với Aptomat chỉ có chức năng chống giật (RCCB) bắt buộc phải lắp MCB.
Chọn Aptomat chống giật theo số pha / số cực
Tránh chọn Aptomat chống giật 3 pha (3 cực) lắp cho hệ thống 3 pha tải hỗn hợp (tải 1 pha, 3 pha, sử dụng trung tính) vì sẽ khiến cho Aptomat chống giật bị nhảy.
3. Chức năng của Aptomat chống giật:
RCBO được kết hợp giữa RCCB và MCB trong thiết bị điện. RCBO thường được sử dụng với dòng điện định mức là 30mA. Aptomat chống giật FUJI có một vai trò vô cùng quan trọng đó là dùng để ngắt điện khi gặp sự cố về rò dòng hoặc là điện áp quá tải, nhằm khắc phục tình trạng bị chập cháy điện.
Aptomat chống giật 1 pha: nó so sánh dòng điện chạy qua 2 dây mát và lửa, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò nhất định thì nó sẽ ngắt điện khỏi tải, không cho tải làm việc nữa.
Aptomat chống giật 3 pha: nó so sánh dòng điện chạy qua 3 dây pha và dây trung tính, nếu dòng điện này khác nhau quá một ngưỡng rò nhất định thì nó ngắt.
4. Cấu tạo Aptomat chống giật RCBO và nguyên lý hoạt động:
Buồng dập hồ quang: Buồng có thiết kế những tấm kim loại ghép lại với nhau. Những khoảng trống giữa các tấm kim loại có tác dụng chia nhỏ lượng hồ quang ra để dập và giảm lượng nhiệt sinh ra.
Thermal Overload detection: Bộ phận phát hiện ra sự quá tải nhiệt.
Manual switch: Thao tác đóng/ mở
RCD test button: Nút kiểm tra RCD.
Short circuit detection coil: Cuộn dây phát hiện ngắn mạch.
RCD toroid — RCD hình xuyến: Bộ phận nhạy cảm của dòng rò bên trong RCD. Bộ phận này kết hợp với một biến dòng vi sai.
ARC chute: Máng dập hồ quang.
Cấu tạo Aptomat chống giật FUJI (RCBO)
Cấu tạo Aptomat chống giật
Nguyên lý hoạt động
Aptomat chống giật thiết kế cho 2 dây nóng và dây nguội của dòng điện đi qua 1 cuộn cảm. Đây giống như 1 biến thế thông thường với cuộn sơ cấp 1 vòng dây (chính là 2 dây mát và lửa đi qua tâm biến thế) và cuộn thứ cấp có vài chục vòng dây.
Aptomat chống giật 1 pha:
Hai dây mát và nóng đi qua 1 biến dòng có lõi sắt hình xuyến và cuộn thứ cấp. Dòng điện sẽ đi ra ở dây nóng và về tại dây mát và ngược lại. Khi 2 dòng điện bằng nhau từ trường sẽ tự biến thiên và điện áp ra cuộn thứ cấp = 0. Khi điện áp 2 dòng khác nhau sẽ sinh ra từ trường biến thiên khác nhau, cuộn thứ cấp xuất hiện dòng điện cảm ứng và được đưa vào IC để kiểm tra sự an toàn.
Aptomat chống giật 3 pha:
Ở Aptomat chống giật 3 pha dòng điện sẽ tuyền ra tại dây nóng và về ở dây mát và ngược lại dẫn đến dòng điện ngược chiều nhau. Từ đó, từ trường biến thiên tại lõi sắt của biến dòng có chiều ngược nhau. Khi 2 dòng điện có giá trị bằng nhau thì từ trường biến thiên sẽ tự diệt lẫn nhau khiến điện áp ra cuộn thứ cấp của biến dòng = 0. Khi 2 dòng điện có giá trị khác nhau thì từ trường cũng sẽ khác nhau khiến dòng điện cảm ứng xuất hiện trên cuộn thứ cấp biến dòng. Sau đó được đưa vào IC để kiểm tra.
5. Các thông số kỹ thuật của Aptomat chống giật
In: Đây là ký hiệu định mức.
Dòng rò: Aptomat chống giật thường sẽ được chế tạo dòng rò cố định ở mức 15mA, 30mA hoặc dòng có thể điều chỉnh lên đến các mức như 100mA/ 200mA/ 300mA/ 500mA (có lẫy gạt để có thể chọn được mức dòng rò tương ứng). Khi dòng điện rò bị vượt quá dòng quy định, lúc này aptomat chống giật sẽ tự động ngắt.
Ue: Điện áp làm việc định mức của aptomat chống giật.
Icu: Dòng cắt ngắn mạch là khả năng chịu đựng được của dòng lớn nhất của tiếp điểm trong 1 giây.
Icw: Khả năng chịu dòng ngắn mạch trong 1 đơn vị thời gian của thiết bị.
Lcs: Khả năng cắt thực tế khi xảy ra sự của của thiết bị.
AT: Dòng điện tác động.
AF: Dòng điện khung.
Mechanical/electrical endurace: Số lần đóng ngắt bằng tay cho phép/số lần đóng cắt điện cho phép của thiết bị.
6. Đặc điểm hình dáng Aptomat chống giật
Về thông số kỹ thuật chung
In: Dòng điện định mức.
Ue: Điện áp làm việc định mức.
Icu: Khả năng chịu đựng dòng điện lớn nhất của tiếp điểm trong 1 giây.
Icw: Khả năng chịu được dòng ngắn mạch trong 1 đơn vị thời gian.
Ics: Khả năng cắt thực tế của thiết bị khi xảy ra sự cố..
AT: Dòng điện tác động.
AF: Dòng điện khung (Ampe Frame)
Về đặc điểm hình dáng
Nhìn chung Aptomat chống giật có hình dáng và kích thước tương đương với Aptomat thông thường.
Aptomat chống giật có công tắc điện ON-OFF và 1 nút TEST có công dụng để người dùng có thể kiểm tra tình trạng hoạt động của Aptomat.
7. Hướng dẫn chọn Aptomat chống giật
Lúc lựa chọn Aptomat chống giật, người dùng cần lưu ý một vài vấn đề sau để tránh chọn sai không thể sử dụng được:
Chọn loại aptomat: Aptomat chống giật có chức năng bảo vệ quá tải (RCBO, ELCB) có thể dùng thay thế aptomat thường nhưng vì cấu tạo phức tạp hơn nên loại này thường có dòng cắt ngắn mạch thấp. Sử dụng RCBO, ELCB sau aptomat thường sẽ bảo vệ hệ thống điện tốt hơn.
Chọn số pha / số cực: Sai lầm thường gặp nhất là khi chọn Aptomat chống giật 3 pha lắp cho hệ thống 3 pha tải hỗn hợp dẫn tới át chống giật bị nhảy. Đối với tải 3 pha hỗn hợp phải sử dụng loại 4 pha. Đối với điện 1 pha phải sử dụng aptomat 2 pha.
Chọn dòng định mức: Đối với RCBO, ELCB chọn dòng định mức căn cứ vào công suất sử dụng tương tự như chọn aptomat thường.
Chọn dòng rò: aptomat chống giật thường có 3 loại theo dòng rò 15mA, 30mA, 100/200/500mA. Thông thường các hệ thống nhỏ, các khu vực dân dụng dùng dòng chống rò 30mA.
8. Các lưu ý khi sử dụng ?
Không lắp đặt ở nơi ẩm ướt, khi lắp aptomat chống giật cho bình nước nóng thì nên đặt ở phía bên ngoài.
Phải test trước khi dùng. Test ít nhất 1 lần /tháng để kiểm tra thiết bị còn hoạt động tốt hay không?
Khi lắp aptomat chống giật, phía trên aptomat là điện vào, phía dưới là điện áp ra tải, nếu đấu ngược sẽ hư aptomat ngay khi có dòng.
9. Nên dùng aptomat chống giật của hãng nào ?
Aptomat chống giật là thiết bị trọng yếu trong các hệ thống điện nhưng do việc chế tạo phức tạp đã đẩy giá thành lên cao hơn vài lần so với Aptomat thường. Bởi vì vậy nên nó không được sử dụng phổ biến bằng Aptomat thường. Nhà sản xuất cũng không chế tạo nhiều mã sản phẩm đa dạng như Aptomat thường.
10. Có nên dùng aptomat chống giật ?
Aptomat là một thiết bị điện bảo vệ sự an toàn cho hệ thống điện của bạn. Khi lắp đặt aptomat chống giật, nếu mạch điện xuất hiện dòng rò sẽ tự động ngắt nguồn điện tại nơi phát hiện. Nó giúp tự ngắt điện khi có dòng điện rò xuống đất từ đó có thể hạn chế được các tình trạng điện giật cho mọi người, đảm bảo được tính mạng an toàn cho mọi người.
Vì thế, CB chống rò dòng là một sự lựa chọn hoàn hảo nhất bởi nó đóng một vai trò rất quan trọng đối với các không gian lớn như công trình xây dựng. Có thể kể đến những công dụng mà Aptomat mang lại như:
Nguồn bài viết: https://beeteco.com/aptomat-chong-giat-la-gi-co-nen-dung-khong.html